Laten we het eens hebben over pasta. Want laten we eerlijk zijn: wij Nederlanders scheppen onze borden graag vol met spaghetti bolognese als avondeten, penne pesto als lunch, en waarom niet nog een keer carbonara, gewoon omdat het makkelijk en lekker is? Maar in Italië? Daar krijg je een handjevol pasta. Letterlijk. Een bescheiden portie als tussengerecht, niet meer dan nodig is om je trek op te wekken voor wat nog komt. Pasta is daar nooit het hoofdgerecht. Zo hoort een echte Italiaanse maaltijd te zijn: Antipasti, Primo, Secondo, Dolce.

Antipasti: De Teaser.

Antipasti zijn de flirterige appetizers van Italië. Ze zijn bedoeld om je eetlust op te wekken, niet om je vol te proppen. Een paar plakjes prosciutto met meloen, wat gemarineerde olijven, een hapje bruschetta met tomaten die nog naar zon smaken. Aan de kust, zoals in Ventimiglia, krijg je misschien ansjovis met citroen of een salade van baby-octopus. Antipasti zijn bedoeld om je smaakpapillen te prikkelen en de avond met een sprankel te openen.

Primo: Ja, hier is de pasta.

Dit is het moment waarop de pasta haar opwachting maakt. Maar niet te veel, en zeker niet alleen. De primo kan ook risotto zijn of een gnocchi. Het wordt in een bescheiden portie geserveerd, want Italianen willen zich niet vol proppen. Ze nemen de tijd. Je hoort te genieten van een Italiaanse maaltijd — misschien tagliatelle al ragu of trofie al pesto — zonder erin te verdrinken. De primo is de comfort course, warm en vertrouwd, maar nooit overweldigend.

Secondo: het hoofdgerecht.

Nu komt het echte hoogtepunt van de Italiaanse maaltijd: vlees of vis. In Ligurië betekent dat bijvoorbeeld gegrilde branzino, gevulde inktvis of in de bergen: een stukje gebraden konijn. Groenten? Die komen apart als “contorno” — meestal simpel gegrild of met citroen en olijfolie besprenkeld. Geen aardappelpuree of frietjes, alleen de essentie. De secondo is waar de kok zijn of haar kunde toont, en waar lokale tradities schitteren. Het draait niet om grootte, maar om kwaliteit. Toen wij de eerste keer in Italië gingen eten, bestelden we alleen een secondo. En wat keken we raar toen er echt alleen een vis op ons bord lag, hahaha! Geen salade, geen aardappels, gewoon een prachtig gegrilde dorade — en verder niks. We hadden duidelijk nog veel te leren. Inmiddels weten we beter: je stelt je eigen Italiaanse maaltijd samen, gang voor gang. En ja, het is elke keer weer een feestje.

Dolce: zoete eindes.

Italianen zijn dol op toetjes en zoete lekkernijen. Tiramisu, panna cotta, een bolletje gelato of misschien gewoon een stukje vers fruit. Een suikerbom maar zeker niet gehaast. Want tegen die tijd is de maaltijd iets anders geworden: een sociaal ritueel, een moment om te blijven hangen, te lachen, een koffie te drinken met een limoncello of grappa. En misschien te discussiëren of espresso na 15:00 uur een misdaad is (spoiler: volgens Italianen niet).

Zondag is heilig.

De zondagse lunch geen Italiaanse maaltijd. Het is een evenement. De hele familie komt bij elkaar. Nonna staat al voor zonsopgang in de keuken, en je wordt geacht hongerig te komen en lang te blijven. Er zijn veel gangen, er wordt luid gepraat, de wijn vloeit rijkelijk, en je eet tot de zon ondergaat. Het is de kern van de Italiaanse eetcultuur: niet snel, niet fancy, maar vol warmte en traditie.

Vergeet de klok, volg de sfeer.

Een verrassing: Italianen snacken nauwelijks. En ze haasten hun maaltijden nooit. De lunch is rond 13:00 of 14:00 uur, en het avondeten begint zelden voor 20:00 uur. Het draait om honger, niet om de tijd. En als ze eten, dan zitten ze. Geen wandelende boterhammen, geen eten achter het bureau. Eten verdient een tafel en een beetje ceremonie, zelfs als het gewoon een simpele Caprese is.

Een Italiaanse maaltijd vanuit het hart.

Dus de volgende keer dat je pasta als hoofdgerecht wil maken, denk dan even aan de Italianen. Maak het een tweede gang. Begin licht, bouw op, sluit zoet af. En als je in Ligurië bent, zoek een trattoria waar de lunchkaart meebeweegt met de vangst van de dag. Bestel alles. Het gaat niet om overdaad, maar om ritme. Want in Italië is eten geen brandstof. Het is verbinden, cultuur, familie/vrienden en de soundtrack van het dagelijks leven. Mangia bene, ridi spesso, ama molto — eet goed, lach vaak, heb lief.